Het Milieudrama van de Wegwerpluier

UPDATE 2019: Goed nieuws! Recycling van luiers is werkelijkheid geworden! Lees meer op rtlnieuws.nl.

De wegwerpluier is misschien wel één van de meest handige uitvindingen van de twintigste eeuw. Tenminste, zo wordt dit technisch staaltje vernuft vaak gepresenteerd. Dat deze luiers de afgelopen decennia een bijna onvoorstelbare berg aan afval hebben veroorzaakt is een vrij onbekend gegeven. Wat zijn de cijfers? Hoe erg is het en hoe zal dit er in de nabije toekomst uitzien? We bespreken hier de nieuwste cijfers en prognoses. In een ander artikel kijken we naar de alternatieven.

Wegwerpluiers Onderzocht

De afgelopen jaren groeit het besef dat wegwerpluiers een probleem zijn voor het milieu. De Correspondent leverde bijvoorbeeld een uitgebreid onderzoek af, waarbij ze de duurzaamheid (of het gebrek daaraan) bij luierproducenten onderzochten en de globale cijfers probeerden te achterhalen voor de hoeveelheid afval veroorzaakt door luiers. Volgens het onderzoek worden er wereldwijd 500 miljard luiers per jaar gebruikt. Specifiek voor Nederland zijn dat er maar liefst 1 miljard. Het is natuurlijk lastig om je van dit soort enorme aantallen een voorstelling te maken; we gaan verderop proberen dit visueel begrijpelijk te maken. Daarnaast was en is het gebruik van wegwerpluiers voor verreweg de meeste mensen een vanzelfsprekendheid en is er of een compleet gebrek aan kennis over alternatieven of grote twijfel over de bruikbaarheid van die alternatieven. Daar lijkt de laatste jaren wel wat verandering in te komen, o.a. doordat er steeds meer duurzame, ecologische wegwerpluiers bij komen en doordat de reputatie van de wasbare luier sterk is verbeterd.

Luiers van Olie

De grondstoffen voor de populairste merken van wegwerpluiers bestaan voornamelijk uit olieproducten. Die kant gaat het ook steeds meer naar toe, tenminste voor de meest gebruikte luiers.¹ Daar staat tegenover dat wegwerpluiers de laatste jaren wel een stuk dunner zijn geworden, waardoor ze minder afval produceren.²Vooral de hoeveelheid houtpulp is verminderd; daarvoor in de plaats worden meer absorberende korrels (SAPs) gebruikt. Deze korrels worden gemaakt van aardolie. Aardolie, het hoeft eigenlijk niet eens genoemd te worden, is een niet-duurzame en eindige grondstof. Naast de korrels is de luier zelf ook gemaakt van plastic en wordt er plastic gebruikt in de verpakking. Alternatieven zijn er al, maar deze zijn iets duurder en de wil lijkt ook niet sterk aanwezig bij de grote producenten om over te schakelen op dergelijke alternatieve grondstoffen. Wel zijn er kleinere luierproducenten die hiermee aan de slag zijn gegaan, zoals Muumi en Naty. Naast het afval dat de wegwerpluiers opleveren, is ook de productie dus bijzonder slecht voor het milieu. De combinatie van een niet-duurzaam productieproces en het afval dat resulteert nadat de luier slechts éénmaal is gebruikt, maakt van de moderne wegwerpluier een ultiem voorbeeld van onze wegwerpcultuur.

“De combinatie van een niet-duurzaam productieproces en het afval dat resulteert nadat de luier slechts éénmaal is gebruikt, maakt van de moderne wegwerpluier een ultiem voorbeeld van onze wegwerpcultuur.”

Verbrande Luiers

In Nederland wordt er veel gerecycled: zo’n 80 procent van het totale afval, om precies te zijn.³ Afval dat overblijft noemen we restafval. Van het huishoudelijke restafval zijn goede cijfers beschikbaar: 5 tot 8 procent van dit afval bestaat uit luiers. Maar waarom worden luiers niet gerecycled? Het is onduidelijk of de absorberende korrels schadelijk zijn voor het milieu⁴ en bovendien bevatten luiers voor volwassenen vaak medicijnresten. Als er in de toekomst grootschalig voor duurzame grondstoffen wordt gekozen, liggen de oplossingen voor de hand maar zover is het dus nog lang niet. Nu komen luiers uiteindelijk terecht bij afvalverbrandingsinstallaties. De verbrande luiers wekken energie op, maar zorgen ook voor uitstoot. In veel andere landen eindigen de bergen met luiers op de vuilnisbelt, waar ze honderden jaren blijven liggen omdat ze nauwelijks vergaan.